شرق : پشت پرده‌های «رستاخیز»

شرق: توقیف فیلم سینمایی «رستاخیز» یک‌ساله شد، ولی هنوز سرنوشت این فیلم مشخص نیست. «رستاخیز»، آخرین فیلم احمدرضا درویش، درباره‌ واقعه عاشورا و قیام امام‌حسین(ع) است که ساخت آن حدود ١٠ سال زمان برد و در نهایت در جشنواره سی‌‌و‌دوم فجر رونمایی شد. سهم «رستاخیز» از این جشنواره، ٩ سیمرغ بلورین و جایزه ویژه مصطفی عقاد بود. همه‌چیز برای اکران فیلم آماده بود، اما پس از چند نمایش محدود با دستور وزارت ارشاد از پرده پایین کشیده شد.
فیلمی که قربانی برجام شد
اولین حاشیه مهم توقیف رستاخیز را وزیر ارشاد رقم زد؛ ١٧ مرداد ٩۴ علی جنتی در مراسمی گفت: «این فیلم (رستاخیز) هم ممکن است مثل بعضی از فیلم‌های دیگر با بعضی از اصلاحات جزئی اکران شود. منتها در آن مقطع زمانی من احساس کردم عناصری می‌خواهند علیه دولت و فعالیت‌هایش، تظاهراتی را به‌عنوان دفاع از تاریخ عاشورا راه بیندازند و به‌دنبال بهانه‌گیری هستند. همان‌طور که شاهد بودید، عده‌ای دو روز در مقابل وزارت ارشاد تظاهرات کردند که خیلی هم آدم‌های مذهبی‌ای نبودند ولی این بهانه‌ای بود برای اینکه با دولت مخالفت کنند؛ بنابراین ما اکران این فیلم را به تعویق انداختیم به‌خصوص که نمی‌خواستیم جشن هسته‌ای تحت‌الشعاع این موضوع قرار گیرد». برخی سایت‌های اصولگرا همان زمان نوشتند فیلمی با ماهیت دینی قربانی سیاسی‌کاری مسئولان شد. همان زمان کارگردان این فیلم در گفت‌وگو با ایسنا تأکید کرد اکران فیلمش «متوقف» شده است و «این تعبیر که اکران فیلم به تعویق افتاده است، تعبیر درستی نیست بلکه وزارت ارشاد با تصمیمی که گرفته، اکران این فیلم را متوقف کرده‌ است».
در حالی نمایش «رستاخیز» در اولین روز اکرانش در سینماهای کشور به تعویق افتاد که اعتراض‌ها هم‌زمان با اکران این فیلم در جشنواره‌، باعث شد دست‌اندرکاران فیلم برای اکران عمومی اصلاحاتی انجام دهند. از هفته‌های پیش از اکران هم برخی گروه‌ها به طور غیررسمی با اکران این فیلم مخالفت‌هایی کرده بودند. در پی این اتفاق بود که شورای صنفی نمایش در اقدامی نمادین، در اعتراض به نحوه پایین‌آمدن از اکران و برای احترام به «رستاخیز»، تصمیم گرفت تا یک هفته فیلمی را در سینماهای نمایش‌دهنده این فیلم جایگزین نکند و تابلو سردر این سینماها سفید بماند.
روحانی و هاله نور
آذر سال ٩۴ بود که وزیر ارشاد، نظر رئیس‌جمهور را درباره فیلم «رستاخیز» نقل کرد. علی جنتی در گفت‌وگو با «صداوسیما» گفت: اصلاحات درباره فیلم رستاخیز باید انجام شود. این موضوع تنها نظر من نیست و نظر مجموعه مسئولان نظام است. حتی آقای رئیس‌جمهور نظرش این است که می‌توانند هاله‌ای از نور بر چهره حضرت ابوالفضل(ع) بیندازند».
اظهارات مؤمنی، رئیس حوزه هنری، در اختتامیه هنر انقلاب و آنچه او «تلخ‌کامی‌ها» در کنار «موفقیت‌ها» یاد کرد به ابهام‌ها درباره فرجام این فیلم افزود. مؤمنی که نهاد تحت سرپرستی‌اش پخش‌کننده فیلم است، در سخنانی گفت: یک فیلم سینمایی (رستاخیز) توسط عده‌ای از هنرمندان ساخته شده بود که سال‌ها عمرشان را پای آن گذاشته بودند و کارشناسان هم نظر مثبتی به آن داشتند، اما برخلاف میل نظام، از اکران در ایران و خارج بازماند و معلوم نشد چرا این‌طور شد. این نکته قابل‌تأمل است و باید آسیب‌شناسی شود؛ چه‌بسا اگر این اتفاق نمی‌افتاد، امروز کاندیدای دیگری هم داشتیم». همان زمان «فارس» در گزارشی نوشت: «با نگاهی به عملکرد و مصاحبه‌های وزیر ارشاد و رئیس سازمان سینمایی همچنین نقش حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی در توزیع فیلم و تأکید رئیس حوزه هنری به این مهم که «رستاخیز برخلاف میل نظام از اکران بازماند»، پازل سیاسی کاری دولتمردان در تشویق و ارائه جایزه به رستاخیز و اکران‌نکردن آن کامل می‌شود. متأسفانه دولتمردان، «رستاخیز» را تابلو سیاسی خود کردند و آن زمان که نیاز به سردست‌گرفتن فیلم برای رونق‌بخشیدن هرچه‌بیشتر به جشنواره‌ای که در اولین سال حضورشان در سینما عهده‌دار برگزاری آن بودند، آن را بالا بردند و در جایی که به ضررشان بود پایین کشیدند».
احمدرضا درویش در مدت توقیف‌شدن فیلمش تلاش بسیاری برای رفع سوءتفاهم‌ها کرد. او در سخنانی درباره آنچه مدت‌ها باعث توقیف فیلم شده، گفت: «از دیدگاه من هرآنچه در حواشی این فیلم به وجود آمده، همه‌اش رحمت و برکت است. نتیجه همه این مسائل، کمک به اعتلای فرهنگی ماست، ما اگر از این دریچه نگاه کنیم باید شکرگزار باشیم».
حجت‌الله ایوبی نیز بعد از آن در نشستی در خانه سینما در پاسخ به اینکه مشکل این فیلم در نهایت حل خواهد شد یا نه؟ گفت: «کاش می‌توانستم لااقل حرف بزنم، اما از آن هم محروم هستم و ناچاریم صبر کنیم تا این مشکل هم در سینما حل شود».
پس از آن وزیر ارشاد در سخنانی بیان کرد فیلمی که تا امروز بیشتر از سایر فیلم‌ها از آن حمایت کرده، فیلم «رستاخیز» بوده و از این اثر سینمایی به‌عنوان فیلم فاخر یاد کرد. سهم فیلم «رستاخیز» از اکران خارجی تنها در جشنواره فیلم بغداد بود که در نهایت هم جایزه بهترین فیلم این جشنواره را نصیب درویش کرد. در ادامه علی جنتی راهکاری برای چگونگی اکران این فیلم ارائه کرد: «مشکل فقط نشان‌دادن چهره حضرت عباس(ع) است که ما هم به کارگردان اعلام کرده‌ایم برای رفع این مشکل روی چهره حضرت عباس(ع) هاله‌ای از نور بگذارد اما کارگردان مُصر است که چهره حضرت عباس(ع) در فیلم باشد». چندی‌بعد احمدرضا درویش در اختتامیه‌ جشنواره‌ «گزارش یک نگرانی»، از رئیس‌جمهور خواست به این موضوع رسیدگی شود و گفت: «صدای من به رئیس‌جمهوری نمی‌رسد… خواهش می‌کنم پیام مرا به رئیس‌جمهوری برسانید تا تمهیدی اندیشیده و این فیلم نمایش داده شود؛ مشکل نمایش فیلم تنها با تدبیر رئیس‌جمهوری حل می‌شود و بنده امیدی به وزارت ارشاد ندارم».
روز گذشته اخباری غیررسمی درباره  اکران فیلم «رستاخیز» در ماه محرم منتشر شد، درحالی‌که ساعتی بعد غلامرضا فرجی سخنگوی شورای صنفی نمایش در گفت‌وگو با «میزان» اعلام زمان مشخص برای اکران فیلم را تکذیب کرد و گفت: «درحال‌حاضر هیچ مدرکی از سوی عوامل فیلم رستاخیز ارائه و قراردادی مبنی بر اکران فیلم با شورای صنفی نمایش بسته نشده است، پس نمی‌توان زمان قطعی برای اکران این فیلم مشخص کرد». احمدرضا درویش هم از زمان اکران فیلم ابراز بی‌خبری کرده است. کمتر از دو ماه تا آغاز ماه محرم باقی است و بار دیگر از اکران این فیلم صحبت می‌شود.

رستاخیز سال ٩١ تقریبا آماده‌ شده بود اما سازندگان فیلم نمی‌خواستند این فیلم در دولت احمدی‌نژاد نمایش داده شود. کمتر از یک سال به پایان دولت روحانی مانده. باید دید فرجام این فیلم در این چند ماه چه خواهد شد؟