درباره توقف اکران رستاخیز

به نام الله و برای او (ان شاءالله)

نمی توانستم درباره ی فیلمی که مورد ظلم قرار گرفت چیزی ننویسم. این چند خط را می نویسم نه برای اینکه خوانده شود و یا تغییری ایجاد کند؛ چرا که اکنون کار از کار گذشته است. این خطوط را می نویسم چون نمی توانم در مقابل ظلمی که شده، بی تفاوت باشم.

ذهنیتی که حواشی رسانه ای فیلم رستاخیز پیش از اکران عمومی آن، برایم درست کرد، ناگزیرم کرد از اینکه در همان اولین روز اکران، راهی سینما شوم. شنیده هایم مدام همراهم بودند. از اشکالات کودکانه ای مانند وجود کوه در صحرای کربلا، تا تحریفات وسیع تاریخی و تا توهین به اهل بیت و… روز ۲۴ تیر به تماشای فیلمی می نشینم که ماجرایی این چنین پشت سر گذاشته است:

فیلمی در مورد خاص ترین فرد اهل بیت و خاص ترین داستان تاریخ (از نگاه شیعه) ساخته می شود. با هزینه ی بسیار و تلاش فراوان. به گفته ی سازندگان فیلم، پیش از تولید و هنگام تولید، از مراجع و علما نظرخواهی شده و آنها با کلیات ساخت چنین فیلمی موافقت کرده اند و حتی برخی نمایندگان مراجع از تولید فیلم حمایت کرده اند. پس از اتمام مراحل تولید، نوبت به اکران محدود و موقت می رسد. این اکران (در جشنواره فیلم فجر) با انتقادات بسیار جدی از سوی برخی مراجع مواجه می شود. عوامل فیلم به طور گسترده دست به اصلاحات می زنند، به گونه ای که در فاصله ی اکران موقت تا اکران عمومی، تغییرات عمده ای در فیلم اعمال می شود. فیلم برای اکران عمومی آماده می شود، ولی انتشار این خبر کافی است تا حجم زیاد مخالفت ها آغاز شود. اما چه مخالفتی؟ مخالفت با نسخه ای که دیگر وجود خارجی ندارد. به یک باره و به طور وسیع، اشتباهی اخلاقی، دامنگیر متدینین می شود و آن ها به مخالفت با چیزی می پردازند که اصلا نمی دانند چیست و علمی نسبت به آن ندارند. علما به میدان می آیند و متاسفانه با گزارش های نادرستی که به ایشان می رسد، ماجرا آن گونه که هست جلوه نمی کند و منجر به بروز انواع و اقسام بی اخلاقی ها از هتاکی و فحاشی و تهدید به آتش زدن سینما و … می شود، آن هم به نام دفاع از دین. اما سوال اینجاست که مگر می شود دین به بهانه ی دفاع از خود، به ما اجازه ی تخطی از اخلاق بدهد. مگر می شود دین بگوید از هر راهی شده (اگر با دروغ، اگر با نسبت ناروا، اگر با تجاوز به حقوق دیگران) از من دفاع کن.

کسانی از متدینین با راه انداختن گروه های مقابله با فیلم رستاخیز، به خیال خود، مشغول به دفاع دینمدارانه از اهل بیت می شوند و فراموش می کنند پیام حسین را  که در روز عاشورا فریاد برآورد: إن لم یکن لکم و کنتم لا تخافون یوم المعاد فکونوا أحرار فی أمر دنیاکم؛ که اگر خود را از نعمت دین محروم کرده اید، لااقل درست زندگی کنید.

به عنوان عضوی از اعضای جامعه ی دینداران، تاسف می خورم از برخی حرکت های بی منطق و احساسی و از سر دغدغه ی کاذب برخی منتسبین به دین. متاسفم که به جای تشویق جامعه ی هنری به رفتن به سمت موضوعات دینی و حمایت از آنها در این مسیر و کمک به آنها در بالارفتن کیفیت آثار، برخی منتسبین به دین، چوب به دست گرفته اند و به سان معلم می خواهند شاگرد را تنبیه کنند. اینان نمی خواهند بدانند که دوران کودکی بشر به اتمام رسیده و امروز نمی توان با ادبیات دوران کودکی با او روبرو شد. یک نقد درست در مقام دیندار بسیار متفاوت است از بیرون زدگی رگ ها در دفاع از کسی که آن قدر بزرگ و با عظمت است که نیازی به دفاع امثال ما نداشته باشد. یقین بدانیم که این نحوه ی برخوردها، نتیجه ای جز دورشدن فضای هنری کشور از دین و در نتیجه جدایی و فاصله میان دین و زندگی نخواهد داشت.

ماجرای فیلم رستاخیز می توانست به گونه ی دیگری رقم بخورد. کاش اجازه می دادند فیلم اکران می شد و بعد راجع به نسخه ی جدید نظر می دادند. نمی دانم چند نفر از کسانی که با رگ های بیرون زده، به خیال خودشان به دفاع از امام حسین پرداختند، اصلا برایشان چیزی به نام دیدن فیلم و نظر دادن راجع به فیلمی که دیده شده، اهمیت داشته و چند نفر از آنها به خودشان زحمت تماشای دو ساعته ی فیلم را دادند. کار خدا بود که روز چهارشنبه ۲۴ تیر این فیلم اکران شود تا حجت بر آنان تمام شود. همین یک روز برای آنها که واقعا به دنبال اهل بیت (بخوانید: حقیقت) اند، کافی بود تا ببینند که در نسخه ی جدید به هیچ وجه تحریف تاریخی یا وهنی در کار نیست و اگر هم اشکالی هست، هرگز نام آن تحریف و وهن اهل بیت نیست. وهن شخصیت حضرت اباالفضل، سه ساله بودن علی اصغر و بازگشتن خون او به زمین، ماجرای عاشقانه ی بکیر فرزند حر، تصویر نامناسب از مسلم بن عقیل و …، در نسخه ی اکران عمومی، اثری از هیچ یک از این ایرادات نیست. باید گفت آقای درویش و تیم او توانسته اند در فیلم رستاخیز، تصویر مناسب و معقولی از نهضت امام حسین ارائه کنند. تصویری که ویژگی های لازم را برای عرضه بین المللی دارد و می تواند جهان را برای آشنایی با تفکر عدالت طلب و ضد ظلم شیعی آماده کند.

و در پایان، یک ستایش و یک خواهش:

تمجید از احمدرضا درویش که با کمال متانت و وقار، پس از خبر جلوگیری از اکران فیلم، گفت: «ما در انتظار تصمیم مسئولان محترم می‌نشینیم و هر آنچه مطابق با شرع و قانون باشد، حتماً پذیرا خواهیم بود.» و خواهش از کسانی که نظاره گر این ماجرا هستند که لطف کنید و رفتار دینداران را به حساب دین ننویسید. بهتر است حساب دین را از حساب کسانی که خود را منتسب به دین می دانند، جدا کنیم و بدانیم که اگر بالاترین مقامات دینی ما صددرصد مطابق با دین بودند نیاز به امام معصوم منتفی بود. خدا برای سنجش سخن و رسیدن به حق، ملاک و میزانی در اختیار همه ی انسان ها قرار داده و دست هیچکس از این ملاک ها خالی نیست. حتی اگر قرآن و روایات به کسی نرسیده یا توان فهم آن را نداشته باشد، حجتی همیشه همراه آدمی است که او را در تشخیص حقیقت یاری خواهد کرد. همه ی مراجع گفته اند که اگر شخص مقلد در مسئله ای به یقین برسد، لازم است که در آن مسئله به یقین خود عمل کند و این مطلب مسلمی است که همه باید بدان توجه کنیم.

احمد سلامی (دانشجوی دکتری دین پژوهی و مشغول به تحصیل در دروس خارج حوزه علمیه)