به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سینمای ایران همواره از قدم گذاشتن در خاک کربلا و رفتن به ظهر عاشورا هراس داشته است. تکلیف سینما هنوز با خیلی از تعاریف و آداب جامعه‌ی ایرانی مشخص نیست و عاشورا و کربلا هم از این قاعده مستثنی نیست. از وجهی دیگر می توان گفت آنقدرها که رسانه‌ای چون مداحان و واعظان توانسته اند اعتماد مراجع و روحانیان را برآورده کنند، سینما هنوز نتوانسته است برای روایتگری حادثه عظیمی چون عاشورا اعتمادسازی کند.
«رستاخیز» اولین فیلم جدی سینمای ایران است که بنای ساختش بر روایت واقعی و حماسی از ظهر روز عاشورا گذاشته شد. فیلمی به نویسندگی و کارگردانی احمدرضا درویش که برای اولین بار در سی و دومین جشنواره فیلم فجر اکران شد و همه حاشیه ها هم از همین اولین اکران شروع شد.
غیر از نقدهای تکنیکی که منتقدان سینمایی به این اثر داشتند، یک اعتراض جدی دیگر هم مطرح بود. اعتراض جمعی از جامعه مداحان و روحانیون که کار را به جنجال بزرگی کشاند. برای اولین بار در سینمای ایران، شمایل حضرت ابوالفضل (ع) و حضرت علی اکبر (ع)، نشان داده شده بود و این خود شروع واکنشهایی شده بود. واکنشهایی اینچنینی، پیش از این هم برای اثر برجسته ای چون مختارنامه صورت گرفته بود و داود میرباقری کارگردان مختار نامه به احترام برخی مراجع از نشان دادن چهره حضرت ابوالفضل (ع) سرباز زد.
نقدها و اعتراضها به سمت هیاهوی رسانه‌ای پیش می‌رفت تا اینکه احمدرضادرویش و عوامل تولید «رستاخیز» روزه سکوت گرفتند و یک سال با هیچ رسانه‌ای مصاحبه نکردند. درویش در این یک سال بعد از جشنواره فیلم فجر، با مراجع تقلید و ائمه جمعه دیدار کرد.
عمده ایرادهایی که به رستاخیز وارد می شود به خاطر تصویر کردن چهره معصومین، با ارجاع به نظر برخی از مراجع تقلید برطرف شدنی است. بنا بر اعلام سایت رسمی رستاخیز با جمع آوری نظر مراجع تقلید در مورد حرمت تصویر کردن چهره معصومین (ع) آمده است:
استفتاء آیت الله سید علی خامنه ای
پرسش : صورتگری یا صحنه سازی از زندگانی حضرت محمد (ص) یا دیگر پیامبران گذشته یا معصومین (ع) یا هر راز و رمز مقدس تاریخی و نشان دادن آنها بر پرده سینما یا صفحه تلویزیون یا صحنه تئاتر و غیره جایز است ؟
پاسخ : اگر مستلزم توهین یا نسبت باطلی به آن حضرات (علیهم السلام) نباشد فی النفسه اشکال ندارد.
استفتاء مرحوم حضرت آیت الله العظمی امام سید روح الله خمینی (ره)
پرسش : آیا تشبه به اهل بیت (علیهم السلام) در نمایش و تعزیه و غیر آن جایز است ؟
پاسخ : با مراعات احترام آنان ، جایز است.
استفتاءحضرت آیت‌الله سیستانی درباره نمایشِ چهره انبیا و ائمه(ع) در سینما و تلویزیون
سؤال: صورتگری یا صحنه سازی از زندگانی حضرت محمد(ص) یا دیگر پیامبران گذشته یا معصومین(ع) یا هـر راز و رمزِ مقدسِ تاریخی و نشان دادنِ آنها بر پرده سینما یا صفحه تلویزیون یا تئاتر و غیره جایز است ؟
پاسخ : «اگر اصلِ حرمت و بزرگداشتِ آنان رعایت شود و شخصیت مقدّسِ آنان را در اذهانِ مردم خدشه دار نکند، مانعی ندارد»
استفتاء حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
پرسش : رعایت حدود در نمایش زندگانی پیامبران و معصومین (علیهم السلام)برای ارائه زندگی معصومان (علیهم السلام) از طریق فیلم و نمایش و سریال ، با حفظ حدود فقهی چه راه حلَی را ارائه می دهید؟
پاسخ : بهترین راه حل این است که معصومین (علیهم السلام) را به صورت مبهم یا در هاله ای از نور نشان دهند ، تا مشکلی از این جهت ایجاد نشود، ولی درباره دیگران چنانچه احترامات لازم رعایت شود، نشان دادن آنها اشکالی ندارد.
استفتاء مرحوم حضرت آیت الله العظمی محمد تقی بهجت
پرسش: تشبه به اهل بیت (علیهم السلام) در نمایش ، تعزیه و… چه حکمی دارد ؟
پاسخ : اگر هتک احترام نشود ، مانعی ندارد.
دیدگاه مرحوم حضرت آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی
پرسش : آیا تهیه فیلم تاریخی از پیامبر (ص) و ائمه (ع) جایز است ؟ بازی کردن نقش آنان چه حکمی دارد؟ آیا هر کس میتواند در نقش آنان بازی کند ، یا اینکه باید مؤمن باشد؟ بازی کردن در نقش انسانهای پاک ، غیر از معصومان ، مانند : {حضرت} عباس ، {جناب} سلمان، {حضرت} ابی طالب و … چه حکمی دارد؟ونیز بازی کردن در نقش پیامبران گذشته ، چگونه است؟
پاسخ : در همه ، معیار یکی است. همه در حکم به جواز برابرند. و اگر این کارها ، هتک ائمه (ع) و اولیاء نباشد ، جایز است. هرگاه ایین شرط تضمین شود ، نمایش، بی اشکال خواهد بود.
حالا رستاخیز با حجم وسیع تبلیغات قرار است از ۲۴ تیرماه در سینماهای کشور اکران شود. درویش برای این «رستاخیز» نسبت به نسخه‌ی نمایش داده شده در سی و دومین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر اصلاحات چهل دقیقه‌ای را اعمال کرده است.
بخشی از این اصلاحات با توجه به انتقادات مراجع تقلید صورت گرفته است. بخش دیگری از این حذفیات هم جهت کوتاه کردن زمان سه ساعته‌ی فیلم انجام شده است.
از جمله اصلاحاتی که در نسخه جدید «رستاخیز» اعمال شده است عبارتند از حذف سکانس‌های مربوط به نشان دادن چهره حضرت «علی اکبر» (ع) و همین‌طور چند سکانس مربوط به حضرت ابوالفضل العباس (ع) هم تعدیل شده است. اما با این حال، نقش حضرت عباس (ع) همچنان در نسخه‌ی آماده‌ی اکران حضور دارد. برخی از نقدها که به سکانس‌هایی چون شهادت حضرت علی اصغر (ع) وارد شده بود نیز اصلاح شده است.
بنای اکران عمومی «رستاخیز» گذاشته شده است و تدارک سنگینی هم برای اکران موفق فیلم، صورت گرفته است. هیجان اکران جدید «رستاخیز»، از این جهت، قابل تامل است که این بار فیلم در منظر نقد عمومی بدون هیاهوهای خاصی دیده می‌شود.
اگر ماشین جنجال سازی رسانه ای از احساسات مردم سوءاستفاده نکند و سوی نقدها را به سمت اعتراض عده ای در نمایش چهره حضرت ابوالفضل (ع) نبرند؛ اکران عمومی رستاخیز می تواند محلی باشد تا نقد فنی و محتوایی فیلم از منظر عمومی دیده شود.
